Opština Osečina
U cilju predstavljanja bogatstva i raznovrsnosti velikog broja sorti autohtonog voća naših prostora, koje je potrebno istražiti, zabeležiti, ali i sačuvati, kao i radi promocije ruralne baštine i afirmacija tradicionalnih vrednosti koje su od značaja za našu sredinu i njeno pamćenje, Prirodnjački muzej iz Beograda, posle Prijepolja i Kraljeva, organizovao je i u Galeriji u Osečini, u saradnji sa ovdašnjim Muzejskim odeljenjem i Narodnom bibliotekom, zanimljivu izložbu starog i nestalog voća, koje se gaji ili je nekada postojalo u Srbiji.
Na izložbi pod nazivom „Staro i nestalo voće Srbije”, čiji je autor Aleksandra Savić iz Prirodnjačkog muzeja, predstavljene su 64 sorte autohtonog i odomaćenog voća, među kojima su: jabuke (petrovača, pamuklija, ružica, šarunka, funtača, masnjača, devojačka crvenka, krstovača, šimširka, ovčiji nos, slatkara, prespanka, tetovka, kožara, budimka, đulica, rebrača, senabija, kolačara i druge), zatim kruške (jagodarka, vidovača, ilinjača, petrovčica, mirisavka, lubeničarka, sijerak, medunak, stambolka, okruglica, mesnjača, jarac, takiša ili takuša, karamanka, bazva, jeribasma, kaluđerka, tepavac, miholjača, zimnjača, lončara, ovčara, kantaruša i turšijara), kao i šljive (crvena ranka, požegača ili madžarka, belošljiva, okruglica, crveni piskavac, gorčivka, goveđača, turgulja, panađurka, moravka, bardaklija, pandara), ali i druge vrste kontinentalnog voća sa našeg područja.
Deo izložbe posvećen je upotrebi jabuke i šljive u narodnim običajima i tradiciji kod Srba, onda voćki kao svetom drvetu – zapisu, kao i izvodu iz arhive starih i retkih knjiga iz oblasti voćarstva koje datiraju iz 19. veka.
– Srbija je izuzetno bogata velikim brojem starih, autohtonih sorti voća najraznovrsnijih oblika, boja, ukusa i mirisa, koje su se gajile na našem području stotinama godina unazad, a koje danas nestaju bez povratka ostajući gotovo nezabeležene. U seoskim okućnicama i voćnjacima, ali i na pijacama danas je teško videti sorte voća koje su naši preci vekovima koristili za ishranu. Međutim, iako retke, stare sorte jabuka, krušaka, šljiva, trešanja i drugog voća još uvek se mogu pronaći na našem području kao pojedinačna stabla ili u manjim zasadima – rekla je Aleksandra Savić, autorka izložbe.
Ona je još istakla da su autohtone sorte voća uglavnom nepoznatog porekla. Pretpostavlja se da su donete u nekoj od brojnih migracija stanovništva tokom istorije. Mnoge sorte su se adaptirale na naše uslove i stekle nove osobine u odnosu na svoje izvorne sorte, a neke su ostale i nepromenjene. Smatra se da su mnoge sorte voća nastale na našim prostorima, a kao primer za to autorka izložbe i istoimene publikacije navela je šljive „crvenu ranku” i „dragačevku”.
