Opština Osečina
U susret izložbi čije će otvaranje biti 29.08.2013 godine u 17 časova i 30 minuta u odeljenju muzeja u Osečini.
Naziv izložbe:“Šljiva – simbol Podgorine“ Autori izložbe: prof.Gačić Ž.Svetozar,rukovodilac odeljenja muzeja u Osečini,Narodni muzej Valjevo; prof.Ćirović Marina,kustos istoričar,Narodni muzej Valjevo;
Kada se u Srbiji izgovari reč „šljiva” onda je, bar za većinu od onih koji to čuju, prva asocijacija – Osečina i Podgorina. Upravo zbog toga je ova izložba posvećana šljivi kao kraljici voća i najvrednijem podgorskom i značajnom srpskom blagu. Šljiva je sinonim za naš kraj i zaslužuje da joj se posveti što više pažnje. Ova naša izložba je mali poklon – šljivi.
Šljiva ima okrugli ili ovalni plod, plave, crvene ili žute boje pokožice . Meso ploda je slatko, žućkaste boje s košticom u sredini. Šljiva je drvo iz familije ruža (Rosaceae). Pod šljivom se najčešće podrazumevaju sorte domaće šljive (Prunus domestica L.), koje su mnogobrojne. Većinu sorti čovek koristi u ishrani u vidu voća, a poneke se koriste i zbog drveta. Širom Evrope se od plodova ovog drveta spravlja alkoholni napitak šljivovica (među Srbima često zvan samo šljiva ili šljivka), koji se na našim područjima smatra srpskim nacionalnim pićem. Od šljive se pravi vrlo ukusno slatko, zatim pekmez, marmelada, džem, sok, kolač od šljiva (šljivani kolač), knedle sa šljivom, neozvaničeni afrodizjak „karaban”, koji je posebnost našeg kraja, kao i razni drugi specijaliteti.
Velike površine šljivika mogu se videti u Zapadnoj Srbiji i Šumadiji. Smatra se da su plodovi šljive korišćeni u ishrani ljudi još u doba sojenica, što potvrđuju iskopine u Švajcarskoj, gde su pronađene koštice crnog trna i trnošljive. Isto tako postoje i dokazi da je na prostorima Balkanskog poluostrva šljiva gajena još u vreme kasnog bronzanog doba. U iskopinama sojenica u Bosni iz tog vremena, pronađene su koštice trnošljive i trešnje.
Šljiva je poreklom sa Kavkaza, odakle se raširila 6000 g. pne. u staru Siriju, Mesopotamiju, Egipat i na Krit. Prvi pisani podaci o šljivi potiču od grčkih pesnika Arhiloga i Hipona (600 g.pne.), a grčki botaničar Teofrast(370-285 g. pne.) je opisao tri sorte šljive.
Najrasprostranjeniju kasno – cvetajuću sortu šljiva na ovim prostorima – požegaču (madžarku) – preneo je na Balkan Aleksandar Makedonski, 333. godine p.n.e. Rimljani su doneli šljivu iz Sirije pošto su je osvojili 64 g. pne, a imperatori Prob (232-282) i Dioklecijan (243-316) su je širili po teritoriji današnje Srbije.
Od rimskih prirodnjaka, šljivom su se bavili Plinije Stariji (23-79) opisavši 11 sorti, kao i Paladije (4.vek) koji je, takođe, opisao više sorti.
Južni Sloveni su prilikom svojih migracija zatekli šljivu na Balkanskom poluostrvu gde se ona sporadično nalazila. U srednjem veku najviše je gajena u dolini Zapadne Morave, Ibra i Lima, uglavnom na manastirskim i vlastelinskim imanjima. Tek sredinom 19. veka u Srbiji se šljivarstvo unapređuje, a početkom 20.veka doživljava pravu ekspanziju ispisujući zlatne stranice našeg šljivarstva. Iz Srbije i Bosne je 1904.godine izvezeno čak 108000 tona, a 1908 – 85000 tona osušene šljive požegače.
Na ovoj izložbi posetioci će moći da vide kako se u Podgorini razvijala ljubav prema šljivi kroz istoriju, njeno obrađivanje i prerađivanje. Posebna pažnja posvećena je nekadašnjem preduzeću za proizvodnju, preradu i promet poljoprivrednih proizvoda „Podgorka“ d.o.o. – Osečina, koja je od 1961.godine, kada je počela sa radom, dugi niz godina bila nosilac razvoja naše opštine.
Posetioci će moći da vide film o ovoj fabrici i Osečini iz tih godina, zatim fotografije iz pogona fabrike kao i fotografije sa gostovanja u „Podgorki“ velikih srpskih glumaca Mije Aleksića i Milivoja Živanovića. Takođe, moći će i da pročitaju sačuvane članke iz novina koji se odnose na razvoj ove fabrike, čija je osnovna grana poslovanja bila prerada voća, a na prvom mestu šljive.
Veliki deo izložbe posvećen je zemljoradničkoj zadruzi u Peckoj koja je osnovana davne 1946.godine i koja i dan danas uspešno posluje.ZZ“Pecka“ je bila i ostala poznata po preradi šljive a pored toga ona se bavi i proizvodnjom raznih vrsta voća.Njeno poslovno područje obuhvata 5 naseljenih mesta i varošicu Pecku koja je centar poslovanja ove zadruge.
Ova izložba je i svojevrsno podsećanje i na prve pokušaje podizanje značaja šljive u našoj opštini putem organizovanja manifestacije u čast najrasprostranjenije voćarske kulture. Naime, još pre 20 godina, odnosno tačno pre dve decenije, sada već daleke 1993. godine, u Osečini je počelo održavanje prvih „Dana šljive u Podgorini“. Ova manifestacija realizovana je još i 1994.godine, dok je 1995. godine bila u planu, ali se tada i kasnije nije više održavala.
Posetioci će moći da se podsete na te događaje kroz fotografije, sačuvane dokumente i članke iz novina. O važnosti manifestacije govori podatak da je na prvim „Danima šljive u Podgorini“ gost bio NJ.K.V. princ Tomislav Karađorđević. „Dani šljive u Podgorini“ su u obe godine svog postojanja jednim delom imali i sajamski karakter sa izložbom na kojoj su svoju proizvodnju u ovoj oblasti predstavili pojedini podgorski proizvođači. U izlagačkom delu nastupio je jedan broj firmi i preduzetnika iz ovog kraja i okruženja. Bilo je i predavanja iz oblasti poljoprivrede, kao i zanimljivih kulturno-umetničkih i zabavnih programa.
Posle pauze od 12 godina u kojima nije bilo „praznika šljive“,na zalaganje tadašnjeg rukovodstva opštine Osečine, nešto na tankim temeljima ugašene manifestacije, a mnogo više kao plod detaljnog osmišljavanja, planiranja i organizovanja, poslednje sedmice avgusta 2006. godine nastao je prvi pravi Sajam šljiva u Osečini. Cilj je da se šljiva i šljivarstvo postave na mesto koje zaslužuju, da se ovim putem afirmišu i sve druge vrednosti opštine Osečina, pre svega privredni, poljoprivredni, voćarski i turistički resursi i potencijali. Za proteklih sedam-osam godina to je preraslo u tradiciju uspešnog održavanja, a sajam iz godine u godinu sve više raste. Poslovni aspekt, edukativni i turistički deo Sajma su prioritetni, a brojni sadržaji iz festivalskog dela prvenstveno su u službi isticanja glavnih vrednosti Osečine. U susret ovogodišnjem, 8. po redu, Sajmu šljiva u Osečini, zbog svega toga značajan deo sajamske izložbe posvećen je svim predhodnim sajmovima i naše je zajedničko podsećanje na pređeni put.
Pored ovoga posetioci će moći da vide dokumenta o preradi šljive iz našeg kraja kao i etnološke eksponate koji su se nekada koristili za preradu našeg „plavog blaga“.
Izložba „Šljiva-simbol Podgorine“ je svojevrsna predpriča, odnosno na neki način uvod, u budući „Prvi srpski muzej šljive“, koji će biti otvoren baš u Osečini. Sa njim bi se cela priča o šljivi i Podgorini objedinila, a trajanje Sajma šljiva sa tri dana produžilo na svih 365 ili 366 dana godišnje.
Svake godine u vreme „Sajma šljiva“ Osečina postaje prestonica Srbije u šljivarstvu, posebno kada je u pitanju suva šljiva, i zbog toga vas ovom prilikom pozivamo da svaki put obavezno posetite našu opštinu i naš kraj, da zajedno sa nama uživate u veoma zanimljivom ovogodišnjem programu, onda u lepotama i blagodetima prirode, bogatoj istorijskoj, kulturnoj i duhovnoj zaostavštine, ali i modernizovanoj infrastrukturi, koji su svi zajedno naši turistički aduti. Naravno, računajte i na gostoprimstvo srdačnih i pitomih ljudi sa ovog područja, to jest iz kraja koji ima mnoge karakteristike ljudi koji u njemu žive .
Rukovodilac odeljenja muzeja u Osečini
Prof. Gačić Ž. Svetozar
